Het scharrelkind
Veel mensen in mijn netwerk zijn bezig met onderwijsvernieuwing. Ze strijden hard voor onderwijs dat gebaseerd is op nieuwe waarden, zoals talent, motivatie, autonomie etc. en ze nemen afscheid van het prestatiegerichte onderwijs waarbij het meten van prestatie en veelvuldig toetsen, sterke nadruk op puur cognitieve kennis en strakke, opgedrongen programma's etc. centraal staat.
Maar dan. Even terug. We hebben namelijk 'school' en 'thuis'. Maar we hebben maar 1 soort kind, toch? Een kind is niet op te delen in stukjes. Toch doen we dat wel.
De vraag "Hoe krijgen we goed onderwijs?" (1) is een andere vraag dan "Hoe kunnen we kinderen in hun ontwikkeling ondersteunen en helpen?" (2)
Dat is namelijk voor mij nog helemaal geen uitgemaakte zaak. Want die tweedeling tussen thuis en school, die zit me meteen al dwars.
De Engelsen gaan hier makkelijker mee om. Althans in taal... Ze hebben er zulke mooie begrippen voor. 'Raising kids' - heerlijk! Kinderen helpen bij het opgroeien. Zo veel leuker en opgewekter dan 'opvoeding' - er zit zo veel 'moeten' in dat woord! Alsof je kinderen door een mal moet zien heen te persen. Een mal door volwassenen uitgevonden - uiteraard.
Nog zo'n mooi Engels woord: education. Dat is veel meer dan wat wij met 'opvoeding' afdekken. En het is geen taalspelletje, het gaat om diepere betekenissen.
Dus - opvoeding thuis en kennisoverdracht op school? Wat een rare en nare indeling. Alsof je ze thuis geen kennis overdraagt, en op school ze 'dus' niet opvoedt? Kom nou!
Ik voel me hier helemaal niet senang bij. U wel?
Ik stel namelijk altijd eerst vraag (2). En dan ontstaat er meteen een lastig dilemma. Want die opdeling in verschillende hokjes: thuis, en school (later 'werk'), die is met een bepaalde reden gebeurd.
Laten we kinderen niet opdelen. Een kind is een geheel.
Scharrelkind
Dus wat dan? Ik pleit voor het scharrelkind. Dat moet ik even uitleggen.
Er zijn benaderingen, ook met levende praktijken, die heel anders met dat 'raising kids' omgaan en veel minder werken met die keiharde tegenstelling. Maar dat is wel even wennen.
In de oude ("indigenous") culturen (stammenvolken) was er nauwelijks sprake van een formele scheiding tussen mensen en instituties. Het volk regelde eigenlijk alle zaken gewoon helemaal zelf. Het waren zelfvoorzienende gemeenschappen die zaken als opgroeien, werken om je kostje bij elkaar te harken, huizenbouw, ziekenzorg, kortom alle voorkomende zaken zelf regelden.
Kan je je zoiets voorstellen? Lastig hè? Vanuit onze door en door georganiseerde en in hokjes ingedeelde samenleving is dat nauwelijks nog te doen zo lijkt het. Als het gaat om de omgang met kinderen dan vallen de volgende kenmerken op:
- er is niet zoiets als een kerngezin. Een kind is meteen onderdeel van de hele gemeenschap
- de biologische ouders hebben niet meer zeggenschap over het kind dan anderen
- kinderen groeien op in een informele setting. Ze doen met alles zo'n beetje mee
- ze leren dus ook van iedereen en iedereen leert weer van hen
- sommige volken hebben een traditie om de ziel van het kind al te verwelkomen nog voordat het geboren is, zelfs voordat het technisch gezien geconcipieerd is
- de moeder 'ontvangt' de naam van het kind eerder dan dat het een naam kiest
- ze moeder zingt de melodie van het kind, als het in de buik zit
- de binding met de (bezielde) natuur is heel sterk
It takes a village to raise a child
- Kan je je voorstellen dat de twee vragen eigenlijk overlappen? En dat het motief om het onderwijs in te gaan, eigenlijk hetzelfde is als de kern van vraag 2? Of is er toch verschil?
- Kun je je iets voorstellen bij de kenmerken die ik genoemd heb van indigenous volken?
- Zou het herstellen van de breuk tussen school en thuis, door de verbinding weer aan te gaan, kunnen meehelpen om de toekomst van de jeugd te verbeteren?
- Op o.a. Democratische scholen is de rol van ouders erg groot, veel groter dan in het reguliere onderwijs. Kun je je voorstellen dat zo'n deelname heilzaam kan zijn?
Comments
Post a Comment