Het geminachte Kind

Dit boekje kwam als manna uit de hemel. Er vielen kwartjes als hagelstenen. Eindelijk iemand die de kinderziel begreep! Of in ieder geval serieus nam. Guus Kuijer is de schrijver. Hij nam het op voor het kind. Het meeste bleef me bij hoeveel respect hij had voor Anne Frank, het meisje dat haar dagboek voornamelijk schreef in de benauwde omgeving van het - inmiddels wereldberoemde - Achterhuis. Aan haar ingebeelde vriendin Kitty. Een vondst op zich.

Ook ik had haar dagboek gelezen, en wat me zo opviel was de hartstochtelijke lust for life in deze jonge ziel. Ze wilde zo graag alles in het leven proeven met de aanstekelijkheid en onbevangenheid van - ja inderdaad, een kind! En daarnaast, als in contrast, gaf ze blijk van zo veel wijze inzichten en reflecties op het leven, dat ik me toen al verbaasde over zoveel mensenkennis en zelfinzicht. Ik was toen 25, 26 en was nog lang niet klaar om de veren van het ouderlijk milieu af te schudden en me een nieuw pak aan te meten. De timing was dus goed. Ik was academisch gevormd en had daarbij een eenzijdige focus op cognitieve kennis ontwikkeld (vele jaren later schudde ik die eenzijdigheid overigens weer af). Met die bril op kon ik haar overduidelijke mensenkennis niet verklaren: waar kwam die vandaan? In de geest van een meisje van 12, 13 dat niet eens zo heel veel had meegemaakt - als we daar wereldreizen, belezenheid of kennismakingen met de beroemdheden der aarde onder zouden scharen. Wat toendertijd een raadsel voor me was, klaarde veel later in mijn ontwikkeling ineens op tot een helder inzicht.

Die wijsheid zat al in haar. 

Dat is de conclusie die ik inmiddels heb getrokken. Er moet een soort geestelijk afbraakproces bestaan, waarbij de volwassene zodanig afgestompt raakt dat al die finesse en wijsheid verloren gaat, ondergesneeuwd raakt, of nooit tot wasdom kan komen. Hoe werkt dat? Dit was een van de redenen waarom ik sociologie ging studeren. Wist ik veel... daar zou ik het antwoord zeker niet gaan vinden (spoiler alert)!

Kuijer geeft de vader van Anne er van langs wanneer hij haar aanwrijft dat ze - als kind - niet meetelt en haar bespiegelingen per definitie niks waard zijn. Je kunt het hem niet kwalijk nemen want in die tijd was dat de reguliere opvatting. Kinderen telden niet mee dus alles wat "er uit komt" ook niet. Hoe zou dat nu zijn, denkt u?

Het dagboek is een juweel van wereldklasse, niet eens per sé vanwege de afschuwelijke afloop van haar bestaan, maar wat ze opschreef heeft waarde over haar eigen leven heen - het is een zeldzaam en ook uiterst kostbaar inkijkje in het leven van een opgroeiend, levenslustig kind.

Hoe zou het gelopen zijn wanneer ze was blijven leven? Wrang genoeg zou haar dagboek waarschijnlijk in de vergetelheid zijn geraakt. Hoe grillig oordeelt de geschiedenis. Hoe wreed. Een diamant ontstaat onder de grootst mogelijke druk, ergens diep in de grond waar geen licht schijnt. Na miljoenen jaren komt ie boven. Voor de goede verstaander, want hij zit nog steeds verborgen in een onbeduidend grijs bolletje.

Het boekje van Kuijer bleef als een eenzaam pareltje drijven in een oceaan van desinteresse en onwetendheid. Andere creaties van hem zoals Madelief, hadden in ieder geval wel succes. Ik ben - veel later - actief op zoek gegaan naar boeken, films etc. waarin dat respect voor de waardigheid en volwaardigheid van kinderen naar voren kwam. Gelukkig heb ik er een aantal kunnen vinden die op dezelfde leest geschoeid zijn. Vele schrijvers hebben kinderen als voorbeeld genomen en dat heeft ook prachtige resultaten opgeleverd. 

Ik plaats op mijn website nog wel eens een lijstje. De emancipatie van het kind.