Het verhaal van de slangenfokkerij en de kinderopvang die een boete ging opleggen

Slangen

In het koloniale India werd op een bepaald moment een slangenplaag vastgesteld, waarbij met name cobra’s een groot probleem vormden. Om de situatie onder controle te krijgen, besloot de regering een beloning uit te loven voor elke gevangen en gedode cobra. In eerste instantie leek dit plan succesvol: mensen begonnen actief cobra's te vangen en in te leveren voor de beloning.

Het probleem

Sommige mensen realiseerden zich echter dat ze geld konden verdienen door cobra’s te gaan kweken in plaats van ze alleen in het wild te vangen. Hierdoor nam het aantal cobra’s juist toe in plaats van af. Toen de overheid ontdekte dat mensen cobra’s fokten voor de beloning, werd het programma stopgezet.

De onbedoelde consequentie

Zodra de beloningen werden ingetrokken, lieten de fokkers hun cobra's vrij, omdat ze geen waarde meer hadden. Dit leidde tot een grotere cobra-populatie dan voorheen en verergerde de oorspronkelijke plaag.

Les van het Cobra-effect

Het Cobra-effect illustreert hoe beleidsmaatregelen die een financiële prikkel bieden, soms averechts kunnen werken. Dit gebeurt vaak wanneer mensen opportunistisch gedrag vertonen en inspelen op de regels van het systeem in hun eigen voordeel. Het is daarom een waarschuwing om goed na te denken over de mogelijke bijwerkingen van beleid.

Ratten

In de vroege 20e eeuw had Hanoi een rattenplaag. De Franse koloniale overheid wilde dit probleem oplossen en bedacht een beleid waarbij mensen een beloning zouden krijgen voor elke gedode rat. Om controle te houden over het systeem, werd als bewijs alleen de staart van de rat gevraagd.

Het probleem

Net zoals in het cobra-verhaal, leidde de financiële prikkel tot onverwacht gedrag. Mensen begonnen ratten te vangen, maar in plaats van ze te doden, sneden ze alleen de staart af en lieten de ratten weer vrij. Hierdoor konden de ratten zich blijven voortplanten, wat ervoor zorgde dat het probleem niet verminderde.

Nog erger: sommige mensen gingen ratten fokken, zodat ze een constante bron van "staarten" hadden om in te leveren voor de beloning.

Het resultaat

In plaats van het probleem op te lossen, verergerde de rattenplaag, en het beleid werd uiteindelijk stopgezet. Maar de onbedoelde schade was al aangericht: een grotere rattenpopulatie en geld dat werd verspild aan een ineffectieve maatregel.

Les

Dit verhaal, net als dat van de cobra’s, laat zien hoe prikkels beleid op een onverwachte manier kunnen ondermijnen. Het toont het belang aan van het doordenken van mogelijke perverse effecten voordat een interventie wordt ingevoerd.

Te laat komen

Een kinderopvang in Israël had een probleem: sommige ouders kwamen te laat om hun kinderen op te halen, wat voor het personeel vervelend was omdat ze langer moesten blijven. Om dit probleem aan te pakken, besloot de kinderopvang een boete in te voeren voor ouders die te laat kwamen. Het idee was dat de financiële straf ouders zou motiveren om op tijd te komen.

Het probleem

In plaats van minder laatkomers te krijgen, gebeurde het tegenovergestelde: meer ouders begonnen te laat te komen. De boete gaf hen het gevoel dat ze simpelweg "betaalden" voor de extra tijd van de opvang. Wat eerst een sociale verplichting was (het op tijd ophalen van hun kinderen uit respect voor het personeel), werd nu een zakelijke transactie. De boete gaf ouders de indruk dat laatkomen geen probleem meer was zolang ze ervoor betaalden.

Het resultaat

In plaats van het gedrag te verbeteren, verslechterde het. Nog interessanter: toen de boete later werd afgeschaft, bleef het gedrag van de ouders hetzelfde. De sociale norm om op tijd te komen was blijvend vervangen door het idee dat laatkomen acceptabel was.

De les

Dit voorbeeld toont aan dat financiële prikkels soms sociale normen kunnen verdringen. Waar mensen eerst uit morele of sociale overwegingen hun gedrag aanpasten, kan een financiële prikkel dat veranderen in een puur economische afweging. Dit concept staat bekend als crowding out van intrinsieke motivatie door extrinsieke prikkels.

Wil je weten hoe dit soort fouten in beleid voorkomen kan worden?

Om fouten zoals in het kinderopvangverhaal te voorkomen, is het belangrijk om zorgvuldig na te denken over de ontwerpprincipes van prikkels en de sociale context waarin ze worden geïntroduceerd. Hier zijn enkele strategieën om dit te doen:

1. Begrijp de motivatie van mensen

Intrinsieke motivatie respecteren: Voordat je financiële prikkels invoert, is het essentieel te begrijpen of mensen zich al intrinsiek gemotiveerd voelen om het gewenste gedrag te vertonen. Als dat het geval is, kan een financiële prikkel juist die motivatie verdringen, zoals bij de kinderopvang.
Test gedragsveranderingen: Experimenteer met niet-financiële prikkels zoals waardering, sociale erkenning, of gewoon betere communicatie over waarom een bepaald gedrag belangrijk is.

2. Gebruik sociale normen in plaats van financiële prikkels

Sociale druk en groepsnormen: Mensen passen hun gedrag vaak aan op basis van wat ze denken dat anderen doen of verwachten. In plaats van een boete voor te laat komen, had de kinderopvang kunnen benadrukken hoeveel ouders wel op tijd kwamen.
Publieke betrokkenheid: Bijvoorbeeld: maak duidelijk dat het personeel langer moet blijven als ouders te laat komen. Dit benadrukt de sociale en persoonlijke gevolgen in plaats van een puur zakelijke transactie.

3. Voer prikkels slim in

Boetes niet "normaliseren": Boetes kunnen mensen het gevoel geven dat laatkomen acceptabel is, zolang ze betalen. Gebruik daarom woorden als "straf" of "compensatie voor overlast" om te benadrukken dat het ongewenst gedrag blijft.
Escaleren in ernst: Overweeg een boetesysteem dat strenger wordt naarmate het gedrag zich herhaalt, om zo duidelijk te maken dat het niet acceptabel is.

4. Combineer prikkels met educatie

Leg het doel uit: Als ouders hadden begrepen dat het personeel langer moest blijven vanwege laatkomers, hadden ze mogelijk meer empathie getoond en minder vaak te laat gekomen.
Feedback geven: Informeer ouders regelmatig over hoe goed de groep als geheel presteert. Positieve framing kan gedrag beïnvloeden, zoals: "90% van de ouders haalt hun kind op tijd op."

5. Overweeg alternatieve benaderingen

Beloning voor goed gedrag: In plaats van een boete voor laatkomen, had de opvang ouders die altijd op tijd waren kunnen belonen, bijvoorbeeld met een kleine erkenning (zoals een bedankje of een klein cadeautje).
Flexibele oplossingen: Introduceer een optioneel, betaald verlengprogramma voor ouders die weten dat ze vaak te laat komen, zodat laatkomen minder storend is.

6. Test en evalueer maatregelen

Voer kleine experimenten uit: Test verschillende prikkels en observeer de resultaten. Kies een aanpak die werkt zonder onbedoelde gevolgen.
Monitor langetermijneffecten: Zorg dat je niet alleen de directe effecten meet (zoals minder of meer laatkomers), maar ook de bredere impact, zoals eventuele veranderingen in de houding van mensen.

Door deze strategieën te combineren, kun je beleid ontwikkelen dat gedrag effectief beïnvloedt zonder sociale normen te ondermijnen of ongewenste gevolgen te veroorzaken. Heb je een specifiek scenario waarbij je wilt nadenken over prikkels? Ik denk graag met je mee!

Search This Blog

Lex blogt!