Het Pygmalion effect uitgelegd

(chatgpt)

Het Pygmalion-effect, ook wel het Rosenthal-effect genoemd, is een psychologisch fenomeen waarbij de verwachtingen van een persoon invloed hebben op het gedrag en de prestaties van een ander. Met andere woorden: als iemand hoge verwachtingen van je heeft, ga je vaak beter presteren. Als iemand lage verwachtingen heeft, is de kans groter dat je slechter presteert.

Uitleg:

Het effect is genoemd naar een studie van psycholoog Robert Rosenthal en schooldirectrice Lenore Jacobson in de jaren 60. In een experiment vertelden ze leraren dat sommige leerlingen ‘uitstekende groeipotentie’ hadden (wat in werkelijkheid willekeurig was bepaald). Aan het einde van het jaar presteerden deze leerlingen daadwerkelijk beter. De verklaring: leraren behandelden deze leerlingen anders — met meer aandacht, uitdaging en vertrouwen — waardoor de leerlingen beter gingen presteren.

Voorbeeld:

Stel dat een docent denkt dat een leerling erg intelligent is. De docent zal dan:

• meer uitdagende vragen stellen,

• positiever reageren op fouten,

• meer aandacht en tijd geven.

De leerling voelt zich hierdoor gestimuleerd en serieus genomen, en gaat daardoor ook daadwerkelijk beter presteren.

Tegenhanger:

Het Golem-effect is het tegenovergestelde: lage verwachtingen leiden tot slechtere prestaties.

Toepassingen:

• In het onderwijs: leraren beïnvloeden leerprestaties via hun verwachtingen.

• In het bedrijfsleven: managers kunnen de prestaties van werknemers beïnvloeden met hun houding.

• In de opvoeding: ouders kunnen onbewust het zelfbeeld van hun kind vormen.

Ja, in de opvoeding speelt een vergelijkbaar mechanisme als het Pygmalion-effect — vaak wordt het simpelweg een self-fulfilling prophecy genoemd binnen de opvoedkundige context.

Vergelijkbaar effect in opvoeding:

In de opvoeding betekent het dat de verwachtingen die ouders van hun kinderen hebben, sterk kunnen beïnvloeden hoe die kinderen zich ontwikkelen en gedragen.

Voorbeeld:

• Als ouders geloven dat hun kind slim, verantwoordelijk en sociaal is, zullen ze het kind vaker positieve kansen geven, verantwoordelijkheid toevertrouwen, en op een ondersteunende manier reageren. Het kind groeit dan in dat beeld en gedraagt zich steeds meer zoals verwacht.

• Als ouders daarentegen denken dat hun kind moeilijk of ‘lastig’ is, zullen ze vaker op controle of straf leunen, sneller negatieve interpretaties geven aan gedrag, en daardoor het kind onbedoeld juist bevestigen in negatief gedrag.

Dit werkt op allerlei vlakken:

• Zelfvertrouwen: Een kind dat voortdurend hoort dat het iets niet kan, zal dat internaliseren en minder snel uitdagingen aangaan.

• Gedrag: Een kind dat als ‘druk’ wordt bestempeld, zal zich sneller druk gaan gedragen — deels omdat het toch al zo gezien wordt.

• Schoolprestaties: Als ouders denken dat hun kind "geen goede leerling" is, geven ze minder ondersteuning of motivatie, wat kan leiden tot slechtere prestaties.

Belangrijk om te weten:

Kinderen interpreteren voortdurend signalen van hun ouders — verbaal en non-verbaal. Zelfs subtiele signalen van vertrouwen of wantrouwen kunnen een groot effect hebben.

---

Conclusie:

Het opvoedkundige equivalent van het Pygmalion-effect laat zien hoe de verwachtingen van ouders het gedrag en de ontwikkeling van hun kind kunnen sturen. Bewuste, positieve verwachtingen kunnen dus een krachtige invloed hebben op hoe een kind zichzelf ziet en ontwikkelt.