Waarom gaat argumenteren zo vaak fout?
Argumenteren lijkt inderdaad logisch en waardevol — je wisselt rationele standpunten uit, onderbouwt je mening, en probeert zo dichter bij de waarheid of een oplossing te komen. Maar in de praktijk gaat er vaak van alles mis. Hieronder leg ik uit waarom dat zo is:
1. Emoties spelen een grotere rol dan logica
Hoewel argumentatie een rationeel proces is, zijn mensen dat zelf vaak niet. Discussies raken al snel persoonlijke overtuigingen, waarden of identiteiten. Dan reageren mensen emotioneel in plaats van rationeel.
Voorbeeld: Iemand die zich persoonlijk aangevallen voelt, zal sneller verdedigen dan luisteren, ongeacht hoe logisch het argument is.
2. Bevestigingsbias (confirmation bias)
Mensen zijn geneigd informatie te zoeken en accepteren die hun bestaande overtuigingen bevestigt. Tegenargumenten worden sneller genegeerd, verdraaid of zelfs aangevallen.
Je hoort vaak: “Ja maar dát is anders…” – een manier om een weerlegging niet toe te hoeven laten.
3. Ongelijke kennis of vaardigheden
Niet iedereen kan even goed argumenteren. Sommige mensen gebruiken retoriek (mooie woorden, drogredenen, stijlmiddelen) om te overtuigen zonder inhoudelijk sterk te zijn. Anderen hebben moeite hun standpunt duidelijk over te brengen.
Een goed spreker met een slecht idee wint soms van een zwakke spreker met een goed idee.
4. Andere doelen dan waarheidsvinding
Niet elk gesprek is bedoeld om samen naar waarheid te zoeken. Soms wil iemand gewoon winnen, indruk maken, of status behouden. Dan wordt argumentatie een spel in plaats van een dialoog.
5. Culturele en sociale context
In sommige situaties (bijvoorbeeld familie, werk, politiek) spelen hiërarchie, machtsverhoudingen of groepsdruk een grote rol. Dan wordt argumentatie niet op inhoud beoordeeld, maar op wie het zegt of hoe het overkomt.
6. Drogredenen en misleiding
Er wordt vaak onbewust (of bewust) gebruik gemaakt van drogredenen. Denk aan: ad hominem (de persoon aanvallen), stroman (het standpunt verdraaien), of beroep op autoriteit. Dit ondermijnt het gesprek.
Kortom:
Hoewel argumentatie een waardevol instrument kan zijn, faalt het vaak omdat mensen niet alleen rationele wezens zijn. Emoties, sociale dynamiek, persoonlijke belangen en cognitieve beperkingen beïnvloeden het proces sterk.
Wil je ook weten hoe je argumentatie effectiever kunt maken ondanks deze problemen?
Comments
Post a Comment