Nabeschouwing bij Situatie 1 De Beurt Krijgen

Ik vermoed dat, over het algemeen, het effect op kinderen van het (kunnen) krijgen van ‘de beurt’ gespannenheid en ongemak veroorzaakt. Een kleine groep ervaart dit wellicht wel als positief. Alhoewel er bij het geven van beurten nog geen ‘harde’ beoordeling plaatsvindt, wordt dit toch wel als (be)oordelend ervaren. Elke interactie leerling-leraar levert immers meer informatie op en die telt, gewild of ongewild, toch mee in de uiteindelijke beoordeling.

De leraar wil het huidige kennisniveau in de klas weten. De leraar redeneert dus rationeel. Als de meerderheid van de klas het antwoord niet blijkt te weten, dan loopt de klas achter op het programma en moet er dus ingehaald worden. Zo neutraal kijkt de leraar ernaar. De kinderen voelen toch meestal een heel andere sensatie: “ik word beoordeeld”.

Ook sociale druk speelt een belangrijke rol in de klas c.q. schoolgemeenschap. Kinderen willen niet buitengesloten worden. Meedoen met de opgelegde schoolcultuur wordt over het algemeen niet als na te streven motief ervaren, behalve misschien bij ‘blanke’ scholen in de hogere klasse. Toen ik kind was, heerste er in de klas een groepsdruk van ‘domheid is goed, laat maar niet zien dat je de antwoorden weet’. Dom zijn was de norm, onderling in de groep.

Agenda's

Er zijn dus verschillende agenda’s. De leraar heeft een duidelijke agenda. Dat is ook vanzelfsprekend, omdat deze een beroep heeft: een functieomschrijving, met bepaalde taakstellingen en te behalen doelen, anders ‘verdien’ je je salaris niet. Daar komt een duidelijke motivatie uit voort om ‘je werk te doen’. En de kinderen? Kinderen zijn vooral bezig de wereld om hen heen en zichzelf te ontdekken. Bij de groep horen is een belangrijk motief, dat zelfs groter kan zijn dan het meedoen in het schoolse systeem. Verzet tegen het gezag wordt vaak als nobel en nastrevenswaardig gezien. Leerlingen die dit doen oogsten vaak de waardering van hun medeleerlingen.

Die twee logica’s zijn totaal anders van intentie.

Ze zijn nauwelijks te rijmen met elkaar, tenzij je dwang gaat opleggen.